Phát hiện vùng phân bố mới của loài lan Vòi bông hồng

Vừa qua cán bộ phòng khoa học và hợp tác quốc tế, trong chuyến khảo sát đa dạng sinh học đã phát hiện loài lan “Vòi bông hồng” có tên khoa học Epipogium roseum (D.Don) Lindl tại VQG Núi Chúa.

Đặc điểm:

Chi Lan Epipogium có tất cả 3 (hoặc 4) loài trên thế giới gồm Epipogium aphyllum Sw., E. japonicum Makino và E. roseum (D.Don) Lindl., các tên khác đều là tên đồng danh. Chúng có phân bố ở Châu Âu, rừng nhiệt đới Châu phi, nhiệt đới và cận nhiệt đới Châu Á, và Đông Bắc Úc. Việt Nam có duy nhất một loài đó là Epipogium roseum. 

Ở Việt Nam loài này phân bố ở các tỉnh miền Bắc và miền Trung như Bắc Cạn, Cao Bằng, Lai Châu, Lâm Đồng, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế. Trên thế giới phân bố ở rừng nhiệt đới Châu Phi và Châu Á, Đông Bắc Úc. Chúng được phát hiện lần đầu tiên tại Nepal vào năm 1857.Mặc dù Lan vòi bông hồng Epipogium roseum có phân bố khá rộng nhưng lại khá hiếm bởi vì hiện nay rất khó có thể tìm được các hố mùn không bị tác động trong rừng nguyên sinh, nơi mà môi trường sống thích hợp với chúng.

 

Loài Epipogium roseum (D.Don) Lindl. có tên phổ thông là “Thượng duyên” hoặc “Lan vòi bông hồng” có thân màu trắng hoặc vàng nhạt, cao 10–45 cm, với một vài mo mọc thưa thớt màu trắng dài 1.5 cm ôm lấy thân. Thân mang hoa ở chót, ít hoặc nhiều hoa, xim lỏng lẻo. Củ có dạng hình cầu hoặc hình trứng dài 5 cm hoặc hơn, đường kính 2 cm, nhiều đốt. Trục dài 15 cm, đôi khi rủ xuống. Lá bắc hoa dạng màng, trong như thuỷ tinh, hình trứng hoặc nhọn giáo, dài đến 12 mm. Lan vòi bông hồng Epipogium roseum mọc nơi ẩm, dưới tán của rừng cây lá rộng hoặc rừng thường xanh nguyên sinh và thường mọc ở các hố mùn ẩm, nhiều chất dinh dưỡng. Đây là loài hiếm gặp trong tự nhiên. 

Các loài trong chi này có đặc điểm chung là lan hoại sinh không lá, không diệp lục, mọc trên đất và có củ hình trứng hoặc hình như cành san hô dưới đất. Thân mọc thẳng, nhẵn, nạc và các lá bắc nhỏ dạng vẩy ở các đốt, màu trắng hoặc màu vàng nhạt. Cụm hoa xim cuối thân, mang nhiều hoa rất chóng tàn. Lá bắc dạng màng hình trứng-nhọn. Hoa rủ, lộn ngược hoặc không, màu trắng hoặc hơi vàng, thông thường có các đốm màu tím nhạt hoặc tím thẫm. Bầu hoa tựa hình cầu. Các lá đài và cánh hoa rời, hình dạng tương tự nhau, nhọn giáo. Môi hình trứng đến hình trứng rộng, lõm, cựa ở gốc, nguyên hoặc 3 thuỳ...

Ảnh và bài viết: Nguyễn Thành Trung