Phát hiện loài vật chỉ có ở Việt Nam: Không chi trước và mắt, được đề xuất vào Sách đỏ tại Vườn quốc gia Núi Chúa, tỉnh Ninh Thuận
Loài vật mới này được các nhà khoa học Việt Nam và Nga phát hiện và mô tả thông qua việc nghiên cứu các mẫu vật thu được trong chuyến khảo sát thực địa của Trung tâm Nhiệt đới Việt – Nga tại Vuờn quốc gia Núi Chúa vào năm 2023. Kết quả nghiên cứu đã được đăng tải trên tạp chí khoa học Zootaxa số 5406 (từ trang 087 đến trang 104). Đây là loài thứ tám thuộc chi này được tìm thấy ở Việt Nam.
Loài vật mới này được các nhà khoa học Việt Nam và Nga phát hiện trong chuyến khảo sát thực địa vào tháng 3 năm 2023. (Ảnh: Research Gate).
+ Loài mới này, được đặt tên là Dibamus deimontis, với tên gọi deimontis phản ánh địa danh phát hiện ra chúng (trong tiếng latin “deimontis” có nghĩa là “núi Chúa”). Dibamus deimontis là loài thứ tám trong chi Dibamus được tìm thấy tại Việt Nam
+ Trước đó một loài khác là Dibamus tropcentr cũng được mô tả ở Vườn quốc gia Núi Chúa, tỉnh Ninh Thuận.
+ Loài này được thu thập ở độ cao 670 – 700 met so với mực nước biển, nơi chúng chủ yếu được tìm thấy trong những khu vực có độ ẩm cao, gần vũng nước nhỏ hoặc bên suối. Thằn lằn mù này thường ẩn náu dưới đá hoặc trên những bản đá lớn được che phủ bởi rêu, dương xỉ và các lớp thực vật mục.
+ Về đặc điểm hình thái: Loài Dibamus deimontis có chiều dài cơ thể tối đa là 13,6 cm và chiều dài đuôi trung bình là khoảng 3 cm. Loài thằn lằn này có màu sắc dao động từ nâu xám đến nâu hồng và trên cơ thể có các đốm xám không đều. Vì đặc điểm sống ẩn dưới đất hoặc dưới lớp mục thực vật, mắt của chúng gần như không phát triển và được phủ kín bởi vảy. Loài này không có chi trước, và chi sau chỉ thấy ở mẫu đực nhưng rất sơ khai. Loài Dibamus deimontis có thể được nhận biết qua sự phối hợp của nhiều đặc điểm hình thái đặc trưng, bao gồm: các đường rãnh ở môi, phần môi và mũi bị thiếu; có từ 3 đến 5 vảy nằm ở phía sau mép của môi dưới; khoảng từ 22 đến 25 hàng vảy dọc theo phần giữa cơ thể; từ 193 đến 225 vảy ở phần bụng; từ 47 đến 55 vảy nằm dưới phần đuôi; cùng với 115 đốt sống lưng và 27 đốt sống ở đuôi. Chiều dài mõm của chúng có thể đạt đến tối đa 136.2 milimet
H1. Đặc điểm hình thái của loài Dibamus deimontis (Ảnh: TRUNG TÂM NHIỆT ĐỚI VIỆT – NGA)
H2. Sinh cảnh sống của loài Dibamus deimontis tại Vườn quốc gia Núi Chúa, tỉnh Ninh Thuận. (Ảnh: TRUNG TÂM NHIỆT ĐỚI VIỆT – NGA) (Ảnh: TRUNG TÂM NHIỆT ĐỚI VIỆT – NGA)
H3. Đặc điểm hình thái vảy đầu của loài Dibamus deimontis. (Ảnh: TRUNG TÂM NHIỆT ĐỚI VIỆT – NGA)
+ Loài Dibamus deimontis có thể được nhận biết qua sự phối hợp của nhiều đặc điểm hình thái đặc trưng, bao gồm: các đường rãnh ở môi, phần môi và mũi bị thiếu; có từ 3 đến 5 vảy nằm ở phía sau mép của môi dưới; khoảng từ 22 đến 25 hàng vảy dọc theo phần giữa cơ thể; từ 193 đến 225 vảy ở phần bụng; từ 47 đến 55 vảy nằm dưới phần đuôi; cùng với 115 đốt sống lưng và 27 đốt sống ở đuôi. Chiều dài mõm của chúng có thể đạt đến tối đa 136.2 milimet
+ Cũng giống như loài Dibamus tropicentr, dựa trên dữ liệu thực địa thu thập được và tuân theo Tiêu chuẩn và Khuyến nghị IUCN năm 2019, nhóm nghiên cứu đã đưa ra đề xuất rằng loài Dibamus deimontis nên được xếp vào hạng mục sắp nguy cấp (VU) trong Danh sách đỏ của IUCN.
+ Đồng thời, đa số các nghiên cứu đều chỉ ra rằng các loài thuộc họ Dibamidae thường có phạm vi phân bố hẹp và đặc hữu, nên rất có khả năng chúng chỉ xuất hiện trong những khu vực cụ thể mà chúng được phát hiện.
Phát hiện loài Dibamus deimontis, dù chưa làm sáng tỏ hoàn toàn về phạm vi phân bố so với Dibamus tropicentr, đã củng cố thêm nhận thức về sự phong phú loài sinh vật tại Vườn quốc gia Núi Chúa. Điều này cũng góp phần khẳng định vị thế của Việt Nam như một trung tâm động vật bò sát đặc hữu có sự đa dạng cao ở khu vực Đông Nam Á.
Việc phát hiện loài mới này cho thấy Vườn Quốc gia Núi Chúa vẫn còn nhiều điều bí ẩn chờ được khám phá. Nó khẳng định tầm quan trọng của việc bảo tồn khu vực này. Đồng thời loài thằn lằn mù mới cung cấp dữ liệu quý giá cho các nhà khoa học nghiên cứu về sự tiến hóa và thích nghi của loài bò sát.
Việc phát hiện loài thằn lằn mù mới là một tin vui đối với cộng đồng khoa học và những người yêu thiên nhiên. Đây là lời nhắc nhở chúng ta về trách nhiệm bảo vệ môi trường và bảo tồn đa dạng sinh học của hành tinh.
Tin bài: Vườn quốc gia Núi Chúa
